گل لاله عباسی

مجله سر گرمی اسکیمو:لاله عباسی

گل لاله عباسی

نام علمی: Mirabilis jalapa

نام انگلیسی: Four o’clock flower

لاله عباسی

لاله عباسی با نام علمی Mirabilis jalapa به خانواده Nyctaginaceae و راسته Caryophyllales تعلق دارد و بومی مناطق گرمسیری آمریکای جنوبی است. لاله عباسی گیاهی زینتی با گل های رنگین است که علاوه بر کاشت در فضای آزاد قابلیت کشت و نگهداری در گلدان را نیز دارد. در هنگام باز شدن شکوفه ها فضای اطراف گیاه عطر آگین می گردد و با بسته شدن آن ها اثری از عطر گل مشهود نیست.

لاله عباسی معمولاً به ارتفاع حدود ۱۲۰-۹۰ سانتیمتر و در موطن خود به ۲ متر می‌رسد و به دلیل تولید شاخسار در تمامی جهات، می‌تواند در همین حدود و همچنین کمتر (۴۵-۳۸ سانتیمتر) فضا را اشغال می‌کند. لاله عباسی ریشه گوشتی دارد و در مناطقی که بومی آنجا است وزن ریشه ها بعد از چند سال به حدود ۱۸ کلیوگرم و یا بیشتر می‌رسد.

در مناطق سردتر اگرچه با فرا رسیدن سرمای زمستانه قسمت هوایی آن از بین می رود اما اگر بتوان از ریشه آن در برابر سرمای زمستانه محافظت کرد در سال آینده نیز گیاه از آن می‌روید و گل ‌می دهد. گیاهی که ریشه گوشتی آن محافظت می شود و به عنوان یک گیاه چندساله رشد می کند حداقل ۵ سال عمر خواهد داشت.

فصل گلدهی از اواخر بهار تا اواسط پاییز است و گل های شیپوری شکل آن که حدود ۲٫۵ سانیمتر قطر دارند در دسته‌های ۷-۳ تایی معمولاً در عصر هنگام شکوفا می‌شوند و عطری خوش دارند. یکی از موارد قابل توجه راجع به این گیاه این است که بر روی گیاه رنگ های مختلف گل به رنگ های صورتی، ارغوانی، قرمز، سفید و زرد می‌تواند وجود داشته باشد. مورد جالب دیگر توانایی تغییر رنگ گل است. به عنوان مثال در نمونه ای که گل های زرد رنگ دارد با بلوغ گیاه، رنگ گل ها می‌تواند تغییر کرده و صورتی تیره شود و یا آنکه در ارقام با گل های سفید رنگ با بلوغ گیاه، گل های بنفش کم رنگ تشکیل شود.

البته با نگهداری گیاه به شکل گیاه یکساله احتمال کمی وجود دارد که این قابلیت ها را مشاهده کنید و ۲ الی ۵ سال برای بلوغ یک گیاه لاله عباسی زمان لازم است. به بیان دیگر ریشه های گوشتی این گیاه باید حفاظت شوند تا چندین سال متوالی رشد کنند تا گیاهی بالغ شکل گیرد.

برگ های گیاه نوک تیز و به طول ۱۰-۵ سانتیمتر است. در هر میوه یک دانه تشکیل می‌شود که در ابتدا زرد- سبز و در نهایت سیاه رنگ و چروکیده می شود.

رایج ترین گونه خانواده میرابیلیس، Mirabilis jalapa یا لاله عباسی است، از اسامی انگلیسی معمول این گیاه به غیر از four o’clock flower  که اشاره دارد به باز شدن گل های آن در عصر یا شب و روزهای ابری و بسته شدن آن در روشنائی روز؛ برای همه گونه های این خانواده رایج است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که در کشورهای مختلف برای این گیاه انتخاب شده است:

Pear of Egypt, Garden Japanese wonder flower, Pretty by night,  Marvel of peru

گفتنی است در پاکستان به زبان اردو نیز این گل به نام “گل عباس” شناخته می شود که به نام فارسی آن شبیه است.

نیازهای محیطی

آبیاری:

سطح بستر خاک را مرتباً بازدید کنید. زمانی که تا حدودی رطوبت خود را از دست داده بود گیاه را آبیاری کنید. در صورتی که گیاه به شکل چندساله نگهداری می‌شود و ریشه گوشتی در خاک باقی گذاشته می شود باید در طی فصل سرد  آبیاری را کاهش داد، در حدی که خاک کاملاً خشک نشود؛ در غیر اینصورت امکان پوسیدن ریشه های گوشتی وجود دارد.

نور:

به نور کامل و به بیان دیگر حداقل ۶ ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارد. در محیط کم نور برگسار رنگ پریده می‌شوند و گل ها و غنچه ها خواهند ریخت. در نور زیاد اگر رطوبت بستر و فضا تأمین شود مشکلی برای گیاه ایجاد نمی‌شود اما اگر بیش از اندازه شود و یا گیاه خشکی نیز ببیند موجب سوختن نوک و حاشیه برگ ها و ریزش غنچه های گل خواهد شد.

 دما:

اگرچه دمای ۳۰-۱۵ درجه سانتیگراد برای این گیاه مناسب معرفی شده است اما با رعایت آبیاری و افزایش رطوبت محیط در دمای بیش از ۳۰ درجه نیز این گیاه به خوبی رشد می‌کند. با فرا رسیدن سرمای پاییز به تدریج از رشد آن کاسته می‌شود و با نزدیک شدن به دمای صفر درجه تمامی برگسار این گیاه از بین خواهد رفت.

 خاک:

طیف وسیعی از خاک را تحمل می‌کند اما بستر کاشت باید زهکش مناسبی داشته باشد بنابراین در مخلوط خاکی می‌توان از شن، پرلایت و یا ورمی کولایت به منظور ایجاد زهکش مناسب استفاده کرد. پریدگی رنگ برگسار، کوچک ماندن برگ های جدید، کاهش گل ها و یا ریزش غنچه های گل می‌تواند نشانه کمبود مواد غذایی در خاک باشد. بنابراین می‌توان در طی فصل رشد هر ۶-۴ هفته یکبار از کودی همانند ۱۰-۱۰-۱۰ برای این گیاه استفاده کرد. کود دهی بیش از اندازه می‌تواند موجب کاهش گلدهی این گیاه شود.

 تکثیر:

با بذر می‌توان این گیاه را به آسانی تکثیر کرد. در واقع در طی فصل رشد لاله عباسی، بذرهای آن مرتباً تشکیل می شوند و بر روی زمین می ریزند و در بهار سال آینده جوانه می‌زنند.

برخی پرورش دهندگان معتقدند اگر قبل از کاشتن بذرها برای حدود ۱۲ ساعت آنان را در آب بخیسانیم به دلیل نرم شدن پوشش سیاه رنگ بذرها، جوانه زنی آنان بهتر می‌شود اما به گفته برخی از پرورش دهندگان به طور کل به این کار نیاز نیست.

عمق کاشت بذرها در حدود ۰٫۶ سانتیمتر و دمای مورد نیاز برای جوانه زنی بذرها ۱۸-۱۳ درجه سانتیگراد است و جوانه زنی ۱۴-۱۰ روز طول می‌کشد و اگر در مکانی با ۸ ساعت نور طبیعی قرار داشته باشند جوانه زنی آنان تسریع می‌شود. در طی این مدت نباید بستر کاشت خشک شود و همواره باید مرطوب نگهداشته شود. اگر بذر آن را می‌خواهید در فضای آزاد به شکل مستقیم بکارید اواخر بهار این کار را انجام دهید تا گرمای خاک مناسب جوانه زنی بذرها باشد . همچنین این گیاه ریشه گوشتی دارد که می‌توان با تقسیم آن در بهار این گیاه را تکثیر کرد. ریشه های گوشتی را می‌توان با فرارسیدن فصل سرد درآورد و در مکانی به دور از سرما و یخ زدگی نگه داشت و با فرارسیدن فصل بهار آنان را تقسیم و کاشت کرد.

زمانی که ریشه های گوشتی را بیرون آوریم یک ریشه از دیگران بزرگ تر و شکلی گرد دارد و ریشه های جوان تر شکلی همانند هویج اما سیاه رنگ دارند .

بعد از در آوردن ریشه ها آنان را نشویید زیرا وجود رطوبت می‌تواند منجر به پوسیدگی آنان در زمان انبارداری شود. ریشه ها را می‌توان برای سه هفته در دمای ۲۶-۱۸ درجه سانتیگراد نگه داشت تا رطوبت اضافه خود را از دست بدهند. در طی این مدت ریشه را گاهی از این رو به آن رو کنید تا تمامی سطوح آن به شکل یکنواخت خشک شوند. ریشه ها را در کارتن و یا کیسه های کاعذی که چند سوراخ برای تهویه هوا بر روی آنان ایجاد شده است قرار دهید. اگر تعداد ریشه ها زیاد است بین هر لایه یک لایه روزنامه قرار دهید اما بیش از سه لایه ریشه در یک جعبه قرار ندهید تا تهویه هوا با مشکل مواجه نشود. دمای مکان انبار ۱۸-۵ درجه سانتیگراد می‌تواند باشد. همچنین مکان انبار باید خشک باشد.

برخی از پرورش دهندگان با وجود هر گونه رطوبت در طی انبارداری مخالفند اما برخی ترجیح می‌دهند که ریشه ها را در پیت موس یا شن مرطوب نگه دارند. با فرارسیدن بهار می‌توان ریشه ها را مجدداً در بستر کاشت و در زمان کاشت قطعات را به شکل افقی در در عمق ۴-۳ سانتیمتری سطح بستر کاشت قرار دهید. اگر چندین گیاه لاله عباسی را می‌خواهید در کنار یکدیگر بکارید حداقل فاصله ۳۰ سانتیمتری را در بین ریشه های گوشتی رعایت کنید.

 هرس:

با فرارسیدن فصل سرما و اگر قصد نگهداری از ریشه های گوشتی آن را داشته باشیم می‌توان تمامی قسمت های هوایی آنرا تا سطح خاک کوتاه کرد. در طی فصل رشد نیاز چندانی به انجام عمل هرس ندارد ولی می توان حتی در هنگام گلدهی برای کوتاه ماندن قد گیاه و تحریک به گلدهی جدید، ساقه ها را برید و کوتاه کرد.

آفات و بیماری ها:

بیماری زنگ از جمله بیماری های قارچی این گیاه است که در طی آن لکه های کوچک و زرد- نارنجی رنگی بر روی روی سطح برگ ها ایجاد می‌شود. برگسار به تدریج زرد و خشکیده شده و می ریزند. گیاه آلوده قدرت رشد خود را از دست می دهد کوتاه قامت باقی می‌ماند و در نهایت از می‌رود.

لکه برگی بیماری قارچی دیگری است که احتمال شیوع آن وجود دارد که در طی آن بر روی برگ های گیاه لکه هایی کوچک به رنگ زرد با حاشیه هایی تیره تشکیل می‌شود . لکه ها در ابتدا کوچک هستند و در ادامه و با گذشت زمان بزرگتر شده و به هم پیوسته و ممکن است تمامی برگ را درگیر کنند و موجب ریزش آن شوند. گیاه ضعیف شده و احتمال از بین رفتن آن وجود دارد. شرایط زهکش نامناسب خاک، استفاده از خاک های آلوده، مرطوب شدن برگسار در طی آبیاری از جمله شرایط مساعد شیوع بیماری های قارچی است. در صورت شدید شدن علائم بیماری های قارچی بهتر است که از سموم قارچکش مناسب استفاده شود.

شته از جمله آفات رایج این گیاه است که موجب ضعف رشد گیاه، زردی برگسار، ریزش غنچه های جوان، بدشکلی برگ های جوان و چسبناک شدن سطح برگسار گیاه می‌شود. حلزون ها از دیگر آفات این گیاه محسوب می‌شوند که می‌توانند از قسمت های مختلف گیاه تغذیه کرده و سوراخ هایی را بر روی برگ ها و ساقه ایجاد کنند.

منابع:گل وگیاه